Gelire Endeksli Senetler (GES)

Getirisi Kamu İktisadi Teşebbüsü statüsündeki bazı kuruluşların bütçeye aktarılan paylarına endekslenen senetlerdir.

Gelire endeksli senetler; Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), Devlet Malzeme Ofisi (DMO), Devlet Hava Meydanları İşletmeleri(DHMİ) ve Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğünden (KIYEM) gelirlerine (üç aylık ve altı aylık hasılat paylarının toplamı) endekslenmektedir.

GES ile yatırımcı, getirisi devlet kurumlarının gelirlerine endekslenmiş bir yatırım aracı satın almış olur. GES’lerde asgari kupon ödeme garantisi, yani “minimum ödeme garantisi” vardır, ilgili devlet işletmesinin gelirlerinde düşüş olduğu takdirde bu yatırımcının getirisini olumsuz etkilememektedir. Bütçe kanununda açıklanan gelir tahminleri asgari getiri sınırını oluşturmaktadır. Aynı şekilde gelirin bütçede açıklanan rakamların üzerinde gerçekleşmesi halinde KİT’lerin planlanan ödemenin üzerinde bir ödeme yapmalarını engellemek amacıyla azami getiri tutarı da açıklanmaktadır.

İlk GES ihracı Hazine Müsteşarlığı tarafından 28 Ocak 2009 tarihinde gerçekleştirilmiştir.

Gelir Ortaklığı Senetleri (GOS)

Köprü, baraj, elektrik santralı, karayolu, demiryolu, telekomünikasyon sistemleri ile sivil kullanıma yönelik deniz ve hava limanları ve benzerlerinden, kamu kurum ve kuruluşlarına ait olanlarının gelirlerine, ortak olunması için çıkarılan senetlerdir.

Hukuki statüsü itibariyle adındaki “ortaklık” ibaresine rağmen, değişken faizli bir tahvil özelliği taşımaktadır. İstenildiği an nakde çevrilebilir ve genellikle üç veya beş yıl vadelidirler.

 

 

Gelir ortaklığı senetlerine ihtiyaç duyulmasının nedenleri şöyledir:

1- Altyapı yatırımlarına devlet bütçesi dışında kaynak sağlamak,
2- Soyut nitelikte olan devlet tahvili ve hazine bonosu yerine, somut nitelikte olan köprü ve barajların adlarını kullanarak daha kolay borçlanmak,
3- Küçük küpürler çıkararak sermaye piyasasının yararlanacağı yeni bir araç yaratmak,
4- Özellikle faiz geliri elde etmekten çekinen ve haram sayan tasarruf sahiplerine ulaşabilmek,
5- Enflasyon hızı aşağıya çekildiğinde, yüksek ve sabit faizli devlet tahvillerinin hazine’ye getirdiği faiz yükünü hafifletmek.

Gelir ortaklığı senetlerinin en önemli sakıncalarından biri, bunlara devletçe taahhüt edilen enflasyon oranının üzerinde gelir sağlama garantisi sorunudur. Bu durumda gelir ortaklığı senedi uygulaması ile kamu hizmeti anlayışı çelişmektedir. Eğer enflasyon ve faiz oranları düşürülmezse, senet satın alanlara taahhüt edilen reel gelirin gerçekleştirilebilmesi için, bu hizmetlerin (köprü, elektrik vb.) fiyatlarına zam yapılması gerekmektedir.